BỢM GIÀ MẮC BẪY HAY LÀ MƯU TRÍ ĐÀN BÀ (Dân Tộc Kinh) Ngày xưa có một anh chàng nhà giàu có, nhưng phải cái ngu ngốc thì không ai bằng. Một hôm, nghe nói trong vùng có đám hội lớn mở luôn mười đêm ngày, hắn vội vã thắng bộ cánh rất sang: áo gấm, quần lụa, khăn điều, nón lông, giày hạ. Hắn lại cưỡi một con ngựa có yên khấu trang sức đắt tiền. Dọc đường gặp ai hắn cũng hỏi: – « Ông (hay bà) xem tôi có đẹp hay không! » và hắn lấy làm đắc chí khi thấy người ta trầm trồ khen ngợi mình. Lúc đến dãy quán quanh đám hội, hắn gặp một tay đại bợm đang tránh ngựa, đứng bên vệ đường. Cũng như mấy lần trước, hắn dừng lại hỏi: - Ông xem tôi có đẹp hay không? Hắn không ngờ người kia lại đáp lời: - Đẹp thì đẹp đấy, nhưng chưa biết cách ăn mặc ra lối nhà quan. Nghe nói thế, hắn bèn dừng ngựa, cầu khẩn: - Ông vui lòng bảo giúp cho tôi một tý, tôi sẽ không quên ơn ông. Bợm ta lớn tiếng: - Thế thì hãy xuống ngựa đi! Cởi áo quần ngoài ra đưa đây ta bày vẽ cho! Ngốc ta không ngại, lần lượt cởi mọi thứ đang mặc trao cho hắn. Còn tên bợm mỗi lần mặc một cái vào người, hắn lại nói : - Hãy nhìn đây! Như thế này mới là lối nhà quan. Cuối cùng hắn nắm lấy cương ngựa, vừa trèo lên yên vừa nói: - Mở mắt ra mà nhìn cho kỹ cách người nhà quan họ cưỡi ngựa! Hẳn cho ngựa tế quanh vài vòng, rồi sau đó ra roi cho ngựa tếch thẳng. Ngốc ta vùng chạy theo la làng. Nhưng chảng có ai lại tin lời hắn cả, vì không thể nào có một tên cướp lại đủ thì giờ thắng bộ cánh đã cướp được vào người một cách chững chạc như thế kia. Thế là anh chàng ngốc mất hết cả ngựa nghẽo và bộ cánh, đành khoác bộ quần áo tàng của tên bợm bỏ lại mà kéo bộ trở về nhà. Nghe hắn kể chuyện, vợ hắn mắng cho một trận. Qua hôm sau, người đàn bà bắt chồng phải đưa mình đến đám hội tìm cho ra tên bợm, Nhưng nàng dặn chồng hễ bắt gặp nó thì đừng có hô hoán, chỉ ra hiệu cho mình biết mặt là đủ. Lại nói chuyện tên bợm từ hôm được ngựa và áo quần thì đắc chí, cho là dầu kẻ bị mất có thấy hắn cũng không thể làm gì được nữa. Bởi vậy, hắn ung dung cưỡi ngựa và mặc đồ lễ vào, đi dự hội. Khi gặp tên bợm, người đàn bà theo hút không rời. Nàng đã có chủ ý mang sẵn trong người một gói trong đó có một chiếc hoa tai, một vòng tay bằng vàng. Rồi nàng đứng chực sẵn ở một cái giếng, chờ lúc tên bợm sắp đi qua, lên tiếng khóc rưng rức. Nghe tiếng khóc, hắn bỗng để ý đến nàng, vội dừng ngựa lại hỏi : – « Tại sao lại khóc? ». Nàng giơ cho hắn xem những đồ trang sức bằng vàng lóng lánh, rồi đáp: – « Trời ôi! Khổ thân tôi quá! Tôi vuột tay để rơi xuống giếng một chiếc hoa tai và một chiếc vòng. Biết làm sao bây giờ? ». Rồi nàng nói tiếp: – « Chồng tôi mà biết thì nó làm tội tôi đến khổ. Chàng có biết lội làm ơn mà giúp cho tôi một tý. Rồi tôi xin trả ơn chàng! ». Bợm ta thấy nàng đẹp, lại đánh hơi thấy việc có thể kiếm chác được, bèn xuống ngựa, rồi cởi quần áo ngoài ra. Sắp lội xuống giếng, hắn còn hỏi tên người đàn bà. Nàng bảo hắn: Chồng tôi là Ngộ Văn Quá, tôi là Lại Thị Coi cũng người ở miền này cả thôi! Đáp xong, chờ lúc hắn ta hụp xuống nước, người đàn bà lập tức vơ lấy tất cả áo quần của tên bợm rồi nhảy lên ngựa phi nước đại về nhà. Bợm vừa nhoi lên thấy mất hút cả người lẫn ngựa chỉ còn biết hai tay che lấy hạ bộ rồi chạy theo ngưa kêu van inh ỏi. - Ôi làng nước! Bắt hộ tên Ngộ Quá, Lại Coi! Nghe thế, những người đi đường xúm lại mắng cho hắn một trận. Hắn biết dại, đành câm miệng lủi về nhà. Nguyễn Đổng Chi (Kho tàng Truyện cổ tích Việt Nam –Tập III Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1976)